Ένας πολίτης του κόσμου... στην αιωνιότητα!
Ο Μιχάλης Κακογιάννης γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου, αλλά η εθνικότητά του υπερέβη την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ευρώπη και την Αμερική… Με τις μοναδικές κινηματογραφικές δημιουργίες του, κατάφερε όχι απλώς να κερδίσει την προτίμηση του ελληνικού κοινού, αλλά να σαγηνεύσει τους πιο απαιτητικούς θεατές και κριτικούς στα πέρατα της υφηλίου και να κατακτήσει τις πιο σημαντικές διεθνείς διακρίσεις. Υπηρέτησε την Έβδομη Τέχνη με αφοσίωση και αγάπη, όπως συμβαίνει με όλους τους ρομαντικούς καλλιτέχνες που αφιερώνουν τη ζωή τους στην τέχνη τους. Μεγαλούργησε ως σκηνοθέτης, αποτυπώνοντας στο κινηματογραφικό πανί μυθικά πλάσματα του ελληνικού θεάτρου, διεθνείς σταρ του παγκόσμιου κινηματογράφου, αλλά και πανανθρώπινους χαρακτήρες αξεπέραστων ποιητών της αρχαιότητας…
Ο Μιχάλης Κακογιάννης κατέγραψε με τον κινηματογραφικό του φακό την ανεπανάληπτη Έλλη Λαμπέτη, περνώντας την με τον τρόπο αυτό στην αθανασία… Μια προσφορά ανεκτίμητης πολιτισμικής αξίας, δεδομένου μάλιστα ότι αυτή η αξεπέραστη θεατρική ηθοποιός, που σαγήνευε μόνο με τη παρουσία της στο θεατρικό σανίδι, αποφάσισε να παίξει κατ’ επανάληψη στον κινηματογράφο, επειδή θα τη σκηνοθετούσε ο μεγάλος ελληνοκύπριος σκηνοθέτης, που τόσο αγαπούσε και θαύμαζε... «Κυριακάτικο Ξύπνημα» (1954), «Το Κορίτσι με τα Μαύρα» (1956), «Το Τελευταίο Ψέμα» (1958) και «Χαμένο Κορμί» (1961)...
Το «Κυριακάτικο Ξύπνημα» –η πρώτη του ταινία– βραβεύθηκε με το Δίπλωμα Αξίας στο Φεστιβάλ Εδιμβούργου, ενώ «Το Κορίτσι με τα Μαύρα» με τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας από την Επιτροπή Ανταποκριτών Ξένου Τύπου στο Χόλιγουντ, αλλά και την Αργυρή Άρκτο στο Φεστιβάλ της Μόσχας... Συμπρωταγωνιστής της Έλλης Λαμπέτη και στις δύο αυτές ταινίες, ο κορυφαίος ηθοποιός Δημήτρης Χορν... Με τη ζωή να “αντιγράφει” για ακόμη μία φορά την Τέχνη, Λαμπέτη και Χορν ερωτεύθηκαν παράφορα στα γυρίσματα της πρώτης του ταινίας… Ένας μεγάλος έρωτας που πέρασε στη σφαίρα του μύθου!
Ο Μιχάλης Κακογιάννης καθιέρωσε τη Μελίνα Μερκούρη στον κινηματογράφο με τη θρυλική «Στέλλα», το 1955. Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι η πληθωρική ηθοποιός, με τους πρωταγωνιστικούς ρόλους σε μεγάλα θεατρικά έργα όπως το «Λεωφορείον ο Πόθος» (1949), είχε απορριφθεί επανειλημμένα από σκηνοθέτες και παραγωγούς του κινηματογράφου, πριν “απλώσει” το ταλέντο της στο κινηματογραφικό πανί! Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, όμως, εμπνεύστηκε από το εκρηκτικό ταμπεραμέντο της την ασυμβίβαστη «Στέλλα» και ο Μιχάλης Κακογιάννης τής εμπιστεύτηκε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ομώνυμη ταινία, υπογράφοντας έτσι την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση. Μια αριστουργηματική ταινία, βραβευμένη με τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, που δεν ξεπεράστηκε ποτέ από τους επόμενους διεθνείς κινηματογραφικούς σκηνοθέτες της διάσημης Μελίνας…
Οι στίχοι του Μιχάλη Κακογιάννη για τη «Στέλλα», στα αθάνατα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, «Αγάπη που ’γινες Δίκοπο Μαχαίρι» και «Εφτά Τραγούδια θα σου πω», χαράχτηκαν ανεξίτηλα στις καρδιές όλων των Ελλήνων...
Ο Μιχάλης Κακογιάννης δημιούργησε τη μνημειώδη τριλογία του Ευριπίδη, την πολυσυζητημένη κινηματογραφική μεταφορά της «Ηλέκτρας» (1962), των «Τρωάδων» (1971) και της «Ιφιγένειας» (1977). Ένα εξαιρετικά δύσκολο και παράτολμο εγχείρημα που στέφθηκε με τεράστια επιτυχία… Η «Ηλέκτρα» ήταν υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ κέρδισε ακόμα συνολικά 25 διεθνείς διακρίσεις! Οι «Τρωάδες» κέρδισαν το Βραβείο του Διεθνούς Οργανισμού Ειρήνης, ενώ η «Ιφιγένεια» ήταν κι αυτή υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Τη μεγαλειώδη πορεία του στον κινηματογράφο συμπληρώνει ο πασίγνωστος «Ζορμπάς» (1964), με τον Άντονι Κουίν να ενσαρκώνει τον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο. Η σκηνοθετική ματιά του Κακογιάννη σε ένα από τα σημαντικότερα έργα του Νίκου Καζαντζάκη, οι σπουδαίες ερμηνείες των πρωταγωνιστών, αλλά και η αθάνατη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, δημιούργησαν την εικόνα της Ελλάδας σε ολόκληρο τον κόσμο για τις επόμενες δεκαετίες… Η ταινία αναδείχθηκε υποψήφια για 7 (!) Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Διασκευασμένου Σεναρίου, Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης, Φωτογραφίας, Α΄ Ανδρικού Ρόλου και Β΄ Γυναικείου Ρόλου), κερδίζοντας τελικά τρία (Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης, Φωτογραφίας και Β΄ Γυναικείου Ρόλου).
Ο Μιχάλης Κακογιάννης, στην πολυκύμαντη καριέρα του, σκηνοθέτησε συνολικά 15 ταινίες, 36 θεατρικά έργα και 7 όπερες σε Ελλάδα, Η.Π.Α. και Ευρώπη, κατορθώνοντας στη δύση της ζωής του να πραγματοποιήσει και το τελευταίο μεγάλο του όνειρο, τη δημιουργία ενός ιδρύματος για την υποστήριξη ταλαντούχων νέων καλλιτεχνών.
Είχα τη μεγάλη χαρά να γνωρίσω από κοντά τον Μιχάλη Κακογιάννη σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του και να διαπιστώσω αυτοπροσώπως την ευγένεια και το ήθος αυτού του μεγάλου Έλληνα – ενός Έλληνα που έγινε πολίτης του κόσμου!
Τη Δευτέρα, 25 Ιουλίου 2011, σε ηλικία 90 ετών, πλήρης έργων και ημερών, ο Μιχάλης Κακογιάννης “ταξίδεψε” για τη Γειτονιά των Αγγέλων… Είμαι βέβαιος πως, όπως εδώ με το «Κυριακάτικο Ξύπνημα» (1954), έτσι κι εκεί, στο “Σινεμά ο Παράδεισος”, η πρώτη του ταινία θα είναι πάλι με τη λατρεμένη του Έλλη και τον αγαπημένο του Τάκη… Κι εκείνοι θα ερωτευτούν ξανά, παράφορα όπως τότε, μπροστά και πίσω από τον κινηματογραφικό φακό του Μιχάλη, που θα τους απαθανατίζει εκστασιασμένος...
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αττικό Βήμα» στις 28 Ιουλίου 2011.
